Tüz Gölü / Zoutmeer

We fietsen verder door naar het midden van Turkije en zijn nu in Centraal Anatolië. Tuz Gölü (letterlijke vertaling = zoutmeer) is ons eerste doel. Op de weg ernaartoe rijden we plots door een nomadenkamp: allemaal tenten en daarnaast ook afval verspreid over een paar honderd meter. Even verderop zien we het zoutmeer voor onze neus opduiken. Het is gigantisch: 80 kilometer lang en op sommige plekken 50 kilometer breed. Het is verantwoordelijk voor 70% van de Turkse binnenlandse zoutconsumptie en ze eten hier veeeeeel zout (we worden altijd vriendelijk verzocht ook zout op de aangeboden tomaten en komkommers te doen). We rijden over een hobbelige onverharde weg die 10 kilometer dwars door het meer heen loopt. Het is onbeschrijfelijk heet door de weerkaatsing van de zon op de witte vlakte en er is geen schaduw, maar het is een bijzonder stukje natuur dat we niet hadden willen missen. Als we eenmaal aan de overkant zijn, besluiten we naast een elektriciteitskastje in de (enige) schaduw af te koelen. Een vrachtwagenchauffeur komt ons nog twee koude drankjes brengen. We zien de verwerking van het zout, vrachtwagens rijden af en aan. De weg naar het volgende dorp 10 kilometer verderop is nog slechter. Het is eigenlijk niet meer een weg te noemen en we worstelen ons naar de tongbreker Şereflikoçhisar. Daar slapen we in hotel Has, de eigenaar blijkt een Nederlander te zijn. Het valt op dat sommige oudere mensen in deze regio Duits spreken omdat ze lang in Duitsland of Oostenrijk hebben gewerkt. De meesten vinden het leuk dat we ook wat Duits met ze kunnen praten. We gaan naar een restaurantje in de stad. Het blijkt een goede keuze want ze hebben voor ons bekende gerechten, dat hebben we even gemist. De eigenaresse legt Eloy uit welke dressings hij over zijn salade moet doen. Tijdens het eten komt een paar keer hetzelfde Nederlandse liedje voorbij: Traag (van Bizzey, Jozo en Kraantje Pappie). Een rapnummer met een Turks deuntje, wat (achteraf blijkend) ook heel populair in Turkije is. Of het bewust is afgespeeld om ons op het gemak te stellen is de vraag.

De volgende dag rijden we over de snelweg de stad uit. Het waait zo hard dat we bijna van onze fiets af worden geblazen. De (over)volgeladen vrachtwagens doen er nog een windvlaagje bovenop. We stoppen bij het eerste tankstation op de route om yoghurtsoep te eten. De eigenaar vertelt dat er hier wekelijks fietsers langskomen uit allerlei landen. Maar ook hier is het 2 jaar even stil geweest.

Aksaray en Selime kathedraal

Na ongeveer 60 km verlaten we de drukke weg en rijden door een dorpje, waar overduidelijk alleen maar boeren wonen. Overal staan landbouwmachines, wordt vee gehouden of zien we hooibalen. We klimmen over een paar zandweggetjes de heuvel op en al snel is de grote stad Aksaray in zicht. Eloy koopt wat chocolade voor het gezin waar we zullen verblijven, waarna we snel verder fietsen om deze niet te laten smelten. Als we aankomen bij het huis worden we de laatste meters nog geduwd door een paar kinderen. Het ontvangstcomité zit al klaar. Opa en oma, neefje en de moeder van Fatih (die we eerder in Eskişehir via Warmshowers hebben leren kennen). De grootvader wil heeeeeeel graag Duits spreken met ons, ook hij heeft in Duitsland gewerkt. Speciaal voor ons krijgen we na (nog een) yoghurtsoep, heerlijke aardappelen met groente voorgeschoteld. In de avond komen ook nog 2 neefjes langs. Ze hebben veel vragen over van alles waardoor het alweer snel een late (maar gezellige) avond wordt.

Nadat we zijn uitgeslapen en ons visum voor Iran hebben aangevraagd, bekijken we de familie fotoalbums en vertrekken dan richting Ihlara. Hier beginnen we het vulkanische landschap van Cappadocië te zien. Het is heet en Aksaray uitklimmen is een flinke klus; halverwege de helling pauzeren we bij een tankstation. De eigenaar spreekt Nederlands en we krijgen direct 3 glazen limonade zodat we de berg stapvoets verder kunnen beklimmen. In Selime bezoeken we een bijzondere kathedraal uit de Byzantijnse tijd die in het vulkanische gesteente is uitgehouwen en verdeeld is in meerdere ruimtes en verdiepingen. Het is bijna onvoorstelbaar hoe ze dergelijke ruimtes en fresco’s hebben kunnen maken in de 8ste of 9de eeuw v.C. Later werd het in gebruik genomen als ‘Caravanserai’. Een oude overnachtingsplek voor karavanen langs de Zijderoute. Het bood een veiligheid voor handelaren, hun waren en dieren tijdens hun lange tochten.

Ihlara vallei en Güzelyurt

Even verderop komen we in Ihlara. Er zou een camping zijn bij een restaurant, maar deze blijkt niet meer te bestaan. Wel kunnen we overnachten in een van de eethutjes op het water. Het is de eerste keer dat we de klamboe uitpakken, maar we zijn blij dat we hem bij ons hebben (water = muggen!). Het geluid van het water is rustgevend, het geluid van de moskee klinkt regelmatig en is ons ondertussen bekend, af en toe zwemt er ook een kwakende ganzenfamilie voorbij. Een bijzondere slaapplek.

‘s Ochtends laten we de fietsen achter en vertrekken richting de Ihlara-vallei voor onze eerste echte hike deze reis. Het is erg rustig en we zien veel groen. Langzaam maar zeker worden de rotswanden hoger en zijn er zoveel grotten te zien, dat we soms niet weten waar we moeten kijken. Er zijn wel honderden kerken en holwoningen in deze vallei, waarvan er een aantal te bezichtigen zijn middels vele trappen die de hooggelegen grotten in leiden. Op de wanden zijn schilderingen te zien, de vloeren bestaan uit graven en de kerken zouden stammen uit de begintijd van het christendom. Plotseling komen we ook Lenie en Thomas tegen. Een Belgisch koppel dat Audrey via haar werk bij Geneeskunde voor het Volk kent en die we ook in Istanboel hebben ontmoet. De wereld is zo groot nog niet!

Later op de dag pakken we terug de fiets en gaan richting een meertje bij Güzelyurt om te kamperen. Het duurt even om een vlak stuk grond te vinden, maar uiteindelijk ziet Audrey in de verte een tent staan. Als we dichterbij komen komt er een kleine jongen naar ons toegerend. We maken kennis met een Frans gezin dat op fietsvakantie is. Moeder en vader, 2 tienerdochters en een zoon van 7 jaar. Het lijkt ons een hele uitdaging om door Turkije te fietsen met 3 kinderen, maar ze genieten ervan. Met een kampvuur en marshmallows, uitzicht op vulkaan Hasan Dagi (3286m) en een zichtbare Melkweg is het feestje compleet.

Narligol kratermeer en Derinkuyu ondergrondse stad

Vanuit onze kampeerplek rijden we via moeilijke zand- en kiezelwegen langs koeien en later grote hopen afval. De rondlopende honden hebben het net zo heet als ons en verroeren zich daardoor gelukkig nauwelijks. Met volle wind tegen is het hard trappen. We besluiten op advies van een familie die ons abrikozen geven, om ook het kratermeer Narligol te bezoeken. De klim ernaartoe is niet om over naar huis te schrijven (te steil) en de busjes met toeristen zijn volop aanwezig. Het uitzicht is wel prachtig.

Niet veel later proberen we onze weg nog verder omhoog te vinden. De zanderige kiezelweg gaat tot 15% omhoog, dus we doen aan ‘hike the bike’. Oepsie! Eloy roept: ‘moeten we dit leuk vinden?’. Ik roep: ‘vrouwen en navigatie is een gouden combinatie’. Bovenop de berg zijn zelfs kleine zandwervelstormpjes te zien. Als we de berg weer naar beneden racen rijden we langs een veld waar een familie in de schaduw van hun tractor zit te lunchen. Boer Erdogan en zijn broer roepen dat we mee moeten eten. Na een interessant gesprek en wat woordjes Turks maken we een aantal foto’s, wisselen gegevens uit en bedanken we ons weer voor de ongelofelijke gastvrijheid. Iets later dan gepland komen we aan in Derinkuyu. Een van de grootste ondergrondse steden in Turkije met plaats voor 20.000(!!) mensen en hun bevoorrading. De stad werd uitgehouwen uit het Vulkanische gesteente in de Byzantijnse periode en werd gebruikt als schuilruimte. Er zijn kerken, stallen, opbergruimtes, graven, etc. We gaan tot 85 meter onder de grond en we krijgen een klein beetje claustrofobie. Naast wat pijlen door het gangenstelsel zijn er ook een aantal verborgen ruimtes en is het opletten om niet te verdwalen.

Cappadocië!

Eenmaal weer boven begint het langzaam te schemeren en haasten we ons naar onze slaapplek. We hebben tegenwind en we voelen ons niet helemaal op ons gemak omdat we niet graag in het donker fietsen. We trotseren nog een berg van 1500m, rijden langs een gevangenis met moskee en na een lang stuk bergaf bereiken we Uçhisar. Onze navigatie (Komoot) leidt ons door steegjes met kasseien en we moeten onze fiets een aantal traptreden naar beneden optillen, maar wat een landschap! Hallelujah! Zelfs in het donker is het al bizar. Uiteindelijk komen we bij onze slaapplek in Göreme aan, het hart van Cappadocië. We zijn opgelucht en gaan na een snelle hap gauw slapen. Als we de beroemde luchtballonnen bij zonsopgang willen zien, moeten we weer vroeg uit de veren.

Eloy staat om 5.00 uur op om een kijkje te nemen op het dakterras van het hotel. Helaas, geen luchtballonnen op Audrey’s verjaardag… De wind waait te hard. Desalniettemin wordt het mooie dag want we hebben een prachtige wandelroute uitgestippeld. We lopen (vergezeld door 2 honden die ons de weg leiden) door Pigeon Valley, een prachtige vallei vernoemd naar de duizenden duiventillen die sinds de oudheid in de zachte tufsteen zijn uitgehouwen. Het biedt een spectaculair panoramisch uitzicht over Cappadocië en er zijn weinig toeristen.

We komen bovenaan de vallei uit in Uçhisar, waar we gisteravond doorheen zijn gefietst. We lunchen op een romantische plek met uitzicht op de andere valleien en kunnen ons bijna niet voorstellen dat we helemaal naar Cappadocië zijn gefietst. Even later beklimmen we het beroemde kasteel van Uçhisar. Op de top moeten we elkaar vasthouden om niet weg te waaien. Het is meteen duidelijk waarom er deze ochtend geen luchtballonnen de lucht in gingen. Het uitzicht is echter opnieuw adembenemend. De tweede vallei is de Love Valley, ook zeer romantisch volgens Eloy😄. De foto’s zeggen genoeg…

We lijken net mieren in dit landschap en voelen ons nederig. Ook hier is het heel rustig in de vallei, er zijn bijna geen mensen te bekennen. Als we terug richting hotel lopen scheuren er opeens honderden jeeps en quads langs. De minder actieve toeristen zijn onderweg om ook het uitzicht te bewonderen. Met onze ogen vol zand en stof proberen we nog de zonsondergang in ons op te nemen en gaan lekker eten in een restaurant.

De volgende ochtend zijn er opnieuw geen luchtballonnen, maar zijn we vroeg uit de veren om naar de Rose Valley te wandelen. De verwachting is dat de wind morgen gaat liggen en we bij de derde poging dus alsnog ballonnen kunnen spotten. Omdat de Rose Valley een mooi uitzichtpunt hiervoor biedt, gaan we alvast op verkenning. Ook deze vallei, die zijn naam dankt aan de rooskleurige rotsen, is een avontuur om doorheen te lopen. Na een aantal kilometer komen we langs een open grotkerk met grote zuilen. De kerk dateert van 1000 n.C. en is gigantisch. Bizar hoe dit in een rots werd uitgehakt. Bovenaan de vallei is het uitzicht geweldig.

Met de slaap nog in onze ogen gaan we ‘s ochtends rond half 5 naar buiten en er is bizar veel verkeer op de weg. Talloze toeristenbusjes en wagens met aanhangers rijden het dorp uit en we weten zeker dat HET gaat gebeuren. Vol enthousiasme lopen we het bekende pad, maar al gauw komt een groep zwerfhonden hard blaffend naar ons toegerend. Na wat angstige momenten lopen we voorzichtig verder en ze lopen met ons mee. De hele wandeltocht staan ze aan onze zijde en genieten met ons mee van het ballonnenspektakel. De eerste ballonnen stijgen op als we op een uitzichtpunt staan en ze komen zo dichtbij de rotsen dat we ze bijna kunnen aanraken! Het moet een hele klus zijn om die ballonnen door de valleien te loodsen, zeker met die drukte in de lucht! 200 ballonnen! De foto’s spreken voor zich.

De volgende ochtend gaan we na 3 fietsrustdagen weer verder en verlaten Cappadocië. We fietsen over drukke wegen en plots stopt er een lijnbus midden op de weg en zwaait de chauffeur om in te stappen. De bus is leeg en hij gaat richting Kayseri waar wij ook moeten zijn. Gezien het erg warm is en we onze gastheer voor de slaapplek van vanavond hebben beloofd te koken, zijn we blij met het aanbod en laden de fietsen in de bus. Aangekomen zoekt Audrey in de supermarkt naar Nederlands voedsel en het wordt aardappelen, groente en vlees met bechamelsaus. De gastheren vinden het gelukkig lekker en daar genieten we van.

We fietsen de komende dagen over grote wegen richting Erzurum, waar we ons visum voor Iran kunnen ophalen. Als we in een klein dorp zoeken naar het enige hotel dat op Google Maps te vinden is, blijkt dit een studentencomplex te zijn in vervallen staat. Alles is dicht gebarricadeerd. We fietsen iets verder als Eloy een vrouw met kind ziet zwaaien bij een boerderij. We lopen erheen en vragen in ons beste Turks en handen en voeten of we hier ergens onze tent kunnen opzetten. Als later een man die iets meer Engels spreekt aankomt, is duidelijk dat we bij deze familie kunnen blijven. Grootvader is ex-burgemeester en het huis ziet er prachtig uit vanbinnen. Nadat we ons verhaal hebben verteld neemt de boer Eloy mee naar het theehuis om met de mannen onder elkaar te socializen en zijn eregast te tonen. Terug thuis eten we met de gehele familie en slapen we in het bijgebouw van het huis. Het heeft geen eigen toilet. Als we voor het slapen nog naar de wc willen gaan, kloppen we aan bij het gezin. We worden geacht nog thee te drinken en snacks te eten. Dit zorgt er vervolgens voor dat Eloy midden in de nacht opnieuw naar de wc moet gaan. Ditmaal gebruiken we het toilet in de tuin, maar voordat hij deze heeft bereikt moet hij een puppyaanval ondergaan.

De volgende dag fietsen we verder en raken we onderweg plotseling verzeild in een echte fietsrace. De weg wordt afgezet en er zijn overal verkeersregelaars. Als wij met onze zwaarbeladen fietsen de top van de heuvel bereiken staan ze te juigen en maakt de persfotograaf snel wat foto’s. Een tijdje later komen de echte snelle renners langs.

Oost-Turkije is de vriendelijkheid zelf

We zijn nu echt in Oost-Turkije beland! De wind waait ook stevig uit het verre Oosten, soms zo hard dat we met een schamele 6 km per uur vooruit kruipen. ‘We kunnen beter gaan lopen, dat is nog sneller’, probeer ik boven de wind uit tegen Eloy te schreeuwen. Waarom doen we dit ook alweer? Fysieke uitputting stelt ons op de proef. Bij het vallen van de avond bereiken we toch een stad, de ondergaande zon die op de bergen schijnt zorgt ervoor dat de rust wederkeert.

In het Oosten van Turkije vinden we ook steeds meer Koerdische dorpen. We stoppen bij een klein dorpje, Begendik, om even in de schaduw van een boom te staan. Het duurt een paar seconden voordat we worden naar binnen geroepen in het Duits. Een groot deel van de voormalige inwoners van het dorp woont nu in Duitsland, maar ze zijn hier momenteel op vakantie bij familie. Aziz en zijn hele familie bieden ons eten en drinken aan, vervolgens een douche, een wasmachine, fruit en dan avondeten met zelfgemaakte yoghurt en vlees. Ondertussen komt het hele dorp langs en het dorpshoofd geeft toestemming om in het voormalige schooltje te slapen. Ze leren ons dat Koerdische dorpen te herkennen zijn. Er is geen moskee, de vrouwen dragen geen hoofddoek en als er gedanst of gefeest wordt is dit van veraf te horen en te herkennen. Volgens Aziz wordt er weinig geïnvesteerd in de Koerdische dorpen, in dit dorp is er om de 2 dagen stromend water. De overheid maakt een onderscheid tussen Koerden en Turken, maar de mensen uit dit dorp en de naburige Turkse dorpen kunnen goed met elkaar overweg.

Één van de volgende dagen wordt het letterlijk te heet onder onze voeten. We beklimmen een bergpas, maar bij de afdaling wordt het elke meter heter en heter. Het wegdek straalt een ongelofelijke hitte uit en we hebben het gevoel alsof we in een oven aan het fietsen zijn. De wind is heet, het wegdek is heet en er is geen schaduw, en hoewel we op hoge snelheid bergafwaarts gaan moeten we elke 5 km afkoelen. Bij de eerste de beste parkeerplaats met een waterfonteintje duiken we de weg af en besluiten we niet meer te fietsen zodra de temperatuur boven de 35 graden uitkomt. Een Koerdische tankwagenchauffeur wijst direct op zijn kookgerei naast de truck. Hij maakt pasta en snijdt meloen aan en we moeten mee eten. Later stopt een auto met een Afghaans gezin. We worden verzocht eten mee te nemen voor onderweg en wegwerkers komen thee brengen… De gastvrijheid in Turkije is bijna niet te beschrijven in een paar zinnen. En dit terwijl we in Servië gewaarschuwd werden voor de mensen in Bulgarije, in Bulgarije voor de mensen in Turkije en in West-Turkije voor de mensen in Oost-Turkije. Het tegendeel werd tot nu toe altijd met onze eigen ogen bewezen. Hoe verder we oostwaarts fietsen, hoe vriendelijker en oprechter de mensen.

Op de weg naar Erzurum, de laatste echt grote stad voor Iran, komen we door bizarre landschappen en we bereiken de 5000ste kilometer van onze reis. Dezelfde dag rijden we ook voor het eerst meer dan 100 km op één dag! Met ongelofelijk vermoeide benen strompelen we een dorp binnen en slapen tussen de benzinelucht bij een tankstation, komen niet verder dan de 5 meter van het tankstation om iets te eten en vallen als een blok is slaap. En omdat we van tankstations houden en het de volgende dag te heet is om tot Erzurum te fietsen, slapen we dan weer bij een ander tankstation, want dat betekent: wc, water en ijsjes! En ook hier worden we weer overladen met eten van vreemden… en ijsjes van de pomphouder, want hij kan zijn ogen vandaag echt niet geloven.

Dan zijn we in Erzurum, een stad met iets meer dan 300.000 inwoners en gelegen op een plateau op bijna 2000m hoogte. Dit zou je niet zeggen als je in de stad rondloopt, her en der zijn de bergen eromheen zichtbaar. In Erzurum halen we ons visum op voor Iran bij het Iraanse consulaat. Het consulaat zelf bestaat uit een bijna onherkenbaar kantoortje, maar er hangt een Iraanse vlag op dus we denken dat we juist zijn. Iran is afgesloten van het internationale betalingsverkeer, dus we bereiden ons voor op een omslachtige dag. We krijgen een adres mee van één specifieke bank, bij die bank moeten we een storting doen in euro of dollar. Dat betekent dat we eerst Turkse lira’s moeten pinnen en die moeten omwisselen bij een wisselkantoor. Als we weer terug bij de bank aankomen blijkt dat het 50 euro briefje een scheurtje heeft waardoor ze het niet accepteren. Jeeej, weer terug naar het wisselkantoor een paar kilometer verderop. Na de storting bij de bank met een afschrift terug naar het consulaat. Wachten, wachten, wachten en dan gaat het deurtje open met het visum voor Iran. Het was een gedoe, maar we zijn opgelucht dat het binnen is!

De dagen nadien zijn gevuld met nog meer bijzondere ontmoetingen met mensen. We zijn op een punt gekomen dat we niet meer ongezien boodschappen kunnen doen (de hele winkel komt helpen), niet ongestoord naar de wc kunnen gaan (want dan is Eloy zeker pleite omdat hij ergens op de thee zit) en stilstaan (want dan worden we gevraagd om mee te komen eten). Voor de mensen die dachten dat hele dagen fietsen saai is… Ook op de dagen dat de wegen druk, lang en saai zijn, gebeurt er van alles. We maken geen planning meer, laten het gebeuren en leven van moment naar moment. Zo komen we plotseling een Portugese fietser tegen in de berm van de weg. We besluiten een dag samen te fietsen. Bergop zoeken we schaduw, maar die is er niet. Een vrachtwagenchauffeur wuift en haalt snel watermeloenen en koekjes tevoorschijn. De communicatie is met handen en voeten, want er is hier geen internet, maar dat zorgt alleen maar voor meer hilariteit.

Ook zijn er angstige momenten met grote herdershonden. De bekende Turkse Kangal waakhonden eten ons tot 2 keer toe bijna levend op. De tweede keer komt de herder zijn huis uit met een stok, omdat Audrey alles bij elkaar schreeuwt. De hond luistert voor geen meter naar de herder, dus geeft hij ons een paar stenen en zegt dat we die naar de hond moeten gooien als we langsfietsen. Die dag gooide Audrey voor het eerst in haar leven een steen naar een hond.

Koerdische bruiloft!

In Ağrı, een kleinere stad waar overwegend Koerden wonen, worden we door onze Warmshowers host Furkan uitgenodigd om mee te gaan naar een Koerdische bruiloft. Wat we hier zien is zo anders, maar zo bijzonder om mee te mogen maken. De hele avond zijn er traditionele dansen, die we natuurlijk moeten leren, want iedereen doet mee. Er zijn meer dan 1000 mensen, er is eten, vuurwerk en een heuse cadeautjesceremonie. Door gasten wordt vaak geld of goud gegeven én ze roepen ook nog eens door de microfoon wat iemand geeft. Kun je het je al voorstellen in Nederland?! We worden door iedereen bekeken en Eloy’s dansmoves vallen uiteraard in de smaak ;).

Vlak voordat we de laatste stad van Turkije bereiken barst er noodweer uit. Gelukkig weten we de naderende storm de hele dag voor te blijven, maar het fietst niet echt prettig als zwarte wolken je op de hielen zitten. Net voordat we Doğubayazıt inrijden duiken we een tankstation binnen. De man die er zit kijkt verbaasd, hij snapt niet wat we komen doen. Audrey wijst naar de lucht en zegt ‘not good’. Hij denkt er het zijne van. Vijf minuten later lijkt de wereld te vergaan: hagelstenen, regen en onweer. Het tankstation staat binnen no time blank. Als we later verder fietsen door Doğubayazıt blijkt dat de stad is veranderd in een grote modderstroom. Het is overduidelijk dat de waterafvoersystemen niet gebouwd zijn op dit soort stortbuien. De omringende bergen zorgen ervoor dat het water zich als een modderstroom verzamelt in het centrum van de stad.

De laatste dagen in Turkije

De laatste dagen in Turkije spenderen we in Doğubayazıt. De stad ligt aan de voet van de berg Ararat, die met 5137m de hoogste berg van Turkije is. Op de top ligt eeuwige sneeuw en de top ligt vaak in de wolken verscholen. We hebben geluk en kunnen de top vanop afstand bewonderen. Verder brengt Eloy een bezoek aan de barbier, drinken we nog meer thee met vreemden, en halen we alle geldautomaten leeg omdat we in Iran niet meer kunnen pinnen vanwege de jarenlange internationale sancties.

Turkije heeft ons veel geleerd en onze verwachtingen sterk overtroffen. Na bijna 2 maanden en 2000 km fietsen door dit gigantische land gaan we over een aantal dagen het land verlaten! Het landschap en het klimaat waren een grote uitdaging wat betreft het fietsen. De economische situatie van het land én van veel mensen is momenteel schrijnend en ook dit was voelbaar en zichtbaar in verschillende opzichten. Ondanks dat was de gastvrijheid en de behulpzaamheid van de mensen ongezien, soms bijna grenzeloos (zoals geld willen geven?!). We kunnen ons niet voorstellen dat Iran hier nog een schepje bovenop zou doen, maar we gaan het zien!

Güle Güle (Tot ziens)!